Zamenhof :
Zamenhof (Lejzer Ludwik), pola kuracisto kaj lingvisto,
naskita en Bialystok (1859-1917). Eltrovis Esperanton. La mondo fajfas
pri ĝi, kaj estas bedaŭrinde. Se oni konscias pri tio, ke ĉiuj konfliktoj,
ĉiuj malamoj, ĉiuj militoj, ĉiuj rasismoj, fontas el la timo de la Alia,
t.e. de tiu, kiu ne vestas sin kiel mi, ne kantas kiel mi, ne dancas kiel
mi, ne preĝas kiel mi, ne parolas kiel mi -- se oni scias tion ĉi, oni
rajtas demandi sin, ĉu eble, super la kronitaj kapoj de la potenculaj
moŝtoj kiuj pelas nin al amasbuĉado ĉiujn iks jarojn, uzado de unu universala
lingvo povus helpi nin solvi niajn disputojn kaj toleri niajn diferencojn
antaŭ ol venos la momento de stulteco, de pafil-ekpreno kaj trumpet-eksono.
Nu, bone -- utopio.
Lejzer Ludwik Zamenhof mortis en Varsovio la 5an de septembro 1917,
en dramecaj cirkonstancoj. Ne estus troigo diri, ke li mortis pro Esperanto.
Tiun tagon, li boatis laŭflue en Vistulo. Aligatoro, kies jam malbonan
humoron pliakrigis soleco kaj enuo (la pokapa nombro de aligatoroj en Pollando
situas sub nul promil), intence renversis lian malfortikan flosaĵon en
la malklaran, dubekoloran akvon. La aligatoro, ne scipovanta naĝi, sinkis
tuj, dum Zamenhof vane helpokriadis al la multnombraj fiŝkaptemuloj, spektantaj
la dramon. Neniu el tiuj bravuloj parolis Esperanton. Neniu komprenis ke
la sonora "Oskuro!" aŭdigata el la buŝo de Zamenhof signifis "Helpon!".
Oni diras, ke Markizino de Pompadour (kaj ne nur ŝi) sukcesis en sia vivo
dank'al sia sperteco pri lingvo/lango; Lejzer Ludwik Zamenhof mortis pro
tio, ke li volis montri la sian al ĉiuj preterpasantoj.
Nuntempe, la korpo de Zamenhof kuŝas sub ombro de alta cipreso en la
juda tombejo de Varsovio. Kial en la juda tombejo, dum estas bone sciate
ke li estis pli katolika ol la Vatikana Konklavo? Ĉar Zamenhof, ĝisoste
fidela al sia idealo, postulis ke la adreso de lia lasta ripozejo aperu
en Esperanto sur la kovrilo de lia ĉerko. Kaj por pola tombfosisto, bedaŭrinde,
Esperanto estas same nekomprenebla kiel la hebrea.
Pierre Desproges
Noto de la tradukinto: france "au secours", prononcata
oskur', signifas ĝuste "helpon!"
