Zamenhof :
Zamenhof (Lejzer Ludwik), pola kuracisto kaj lingvisto,
naskita en Bialystok (1859-1917). Eltrovis Esperanton. La mondo fajfas
pri gxi, kaj estas bedauxrinde. Se oni konscias pri tio, ke cxiuj konfliktoj,
cxiuj malamoj, cxiuj militoj, cxiuj rasismoj, fontas el la timo de la Alia,
t.e. de tiu, kiu ne vestas sin kiel mi, ne kantas kiel mi, ne dancas kiel
mi, ne pregxas kiel mi, ne parolas kiel mi -- se oni scias tion cxi, oni
rajtas demandi sin, cxu eble, super la kronitaj kapoj de la potenculaj
mosxtoj kiuj pelas nin al amasbucxado cxiujn iks jarojn, uzado de unu universala
lingvo povus helpi nin solvi niajn disputojn kaj toleri niajn diferencojn
antaux ol venos la momento de stulteco, de pafil-ekpreno kaj trumpet-eksono.
Nu, bone -- utopio.
Lejzer Ludwik Zamenhof mortis en Varsovio la 5an de septembro 1917,
en dramecaj cirkonstancoj. Ne estus troigo diri, ke li mortis pro Esperanto.
Tiun tagon, li boatis lauxflue en Vistulo. Aligatoro, kies jam malbonan
humoron pliakrigis soleco kaj enuo (la pokapa nombro de aligatoroj en Pollando
situas sub nul promil), intence renversis lian malfortikan flosajxon en
la malklaran, dubekoloran akvon. La aligatoro, ne scipovanta nagxi, sinkis
tuj, dum Zamenhof vane helpokriadis al la multnombraj fisxkaptemuloj, spektantaj
la dramon. Neniu el tiuj bravuloj parolis Esperanton. Neniu komprenis ke
la sonora "Oskuro!" auxdigata el la busxo de Zamenhof signifis "Helpon!".
Oni diras, ke Markizino de Pompadour (kaj ne nur sxi) sukcesis en sia vivo
dank'al sia sperteco pri lingvo/lango; Lejzer Ludwik Zamenhof mortis pro
tio, ke li volis montri la sian al cxiuj preterpasantoj.
Nuntempe, la korpo de Zamenhof kusxas sub ombro de alta cipreso en la
juda tombejo de Varsovio. Kial en la juda tombejo, dum estas bone sciate
ke li estis pli katolika ol la Vatikana Konklavo? Cxar Zamenhof, gxisoste
fidela al sia idealo, postulis ke la adreso de lia lasta ripozejo aperu
en Esperanto sur la kovrilo de lia cxerko. Kaj por pola tombfosisto, bedauxrinde,
Esperanto estas same nekomprenebla kiel la hebrea.
Pierre Desproges
Noto de la tradukinto: france "au secours", prononcata
oskur', signifas gxuste "helpon!"
